Deel 7

Transnistrie...

Wie er nog nooit van gehoord heeft, hoeft zich niet te schamen, want officieel bestaat het land helemaal niet. In 1991, toen de Sovjet-Unie uit elkaar viel en Moldavie zich onafhankelijk verklaarde, verkoos het kleine strookje land ten oosten van de rivier de Nister bij de USSR te blijven (ook al bestond deze niet meer). Erg Asterix & Obelix, ja; alleen wisten de Transnistrianen (?) zich niet zozeer gesterkt door een toverdrankje alswel door 5000 Russische militairen (wat waarschijnlijk veel effectiever is). De toenmalige president Smirnov - tevens eigenaar van een supermarktketen (genaamd Sheriff), een aantal benzinestations (genaamd Sheriff) en een voetbalclub (genaamd, hoe verrassend, Sheriff FC) - hield stug vast aan die goeie, ouwe communistische symbolen als hamers, sikkels, rode sterren, revolutionaire straatnamen & beelden van Lenin, hoewel ik de indruk krijg dat deze overblijfselen uit het rode verleden eerder uit gemakzucht dan ideologische overtuiging behouden zijn gebleven (aangezien het land ongeveer even communistisch is als de VS onder Reagan). Ook al wordt het land door niemand erkend - behalve, min of meer, door Rusland - heeft Transnistrie zijn eigen vlag, geld (dat buiten het land volkomen waardeloos is), postzegels (hoewel je ansichtkaarten niet veel verder zullen komen zodra ze de grens hebben bereikt), politie, leger en douane.

Uiteraard was de verleiding te groot om een land dat niet bestaat zo maar links te laten liggen. Toepasselijk genoeg stond het ook niet meer op mijn kaart van Roemenie aangegeven. Deze hield ergens op bij Chisinau en over de rest was de legenda geplakt. Dus dit hoofdstuk had ook gerust "Hoe Mario van de kaart viel" kunnen heten.

Geenszins een onaantrekkelijk vooruitzicht.

Hoewel de grens streng bewaakt werd - pantserwagens, ingegraven mitrailleursnesten, gecamoufleerde commandoposten, zwaarbewapende militairen; en fotografie & opnameapparatuur ten strengste verboden! - was het lang niet zo lastig het land binnen te komen als sommige berichten je willen doen geloven. Helaas, zou ik daar bijna aan toevoegen, want als je een niet-bestaande staat bezoekt die is blijven hangen in een Koude Oorlogsmentaliteit, hoop je toch een beetje op tandenknarsend trage, zenuwslopend secure grensformaliteiten die al gauw een halve dag in beslag nemen. Maar nee, veel meer dan wat sjaggerijnige, achterdochtige koppen en een grenswacht die een plichtmatige blik in mijn fietstassen wierp (en om de een of andere reden "Electroshock? Electroshock?" bleef vragen, alsof ik ze ter beveiliging (of pesterijtje) onder stroom had gezet) zat er niet in.

En voor ik het wist fietste ik naar hoofdstad Tiraspol, waar ik via internet een reservering had gemaakt bij een Amerikaan die daar woonde en me op zou pikken bij het concertgebouw. Tim kwam uit Nebraska, had op een Europese backpacktoer zijn Transnistrische vriendin ontmoet en woonde nu met haar samen in een Bijlmerachtige buitenwijk die getroffen leek door een stofstorm. Zo vond ik al snel uit. Want Tims hostel werd "net gerenoveerd". Zodat ik op een slaapbank in hun appartement eindigde. Een arrangement waar zijn vriendin niet bepaald ingenomen mee leek. Ik kon er na enige aanvankelijke reserves toch wel de charmante absurditeit van inzien. Bovendien woont 75% van Oost-Europa in Bijlmerachtige buitenwijken, zodat het een mooie kans was om 's een kijkje te nemen in een authentiek ex-communistisch optrekje. Overigens zag hun appartementje er wel verrassend (en een enigszins teleurstellend) modern en netjes uit. (Naar verluidt gaat lavendel het dit jaar helemaal worden in de wondere wereld der interior design; doch dit terzijde.)

Nu moet ik zeggen, had Tiraspol niet in zo'n belachelijk land (?) gelegen, was ik er waarschijnlijk met een grote boog omheen gefietst. Het is zo'n typische, 13.486-in-een-dozijn Oostblokstad van brede boulevards en grauw beton waarmee de communisten meenden de Nieuwe Stad voor de Nieuwe Mens vorm te moeten geven. Toen ze pas gebouwd waren, moeten deze steden er ongetwijfeld op onpersoonlijke & grimmige wijze indrukwekkend hebben uitgezien, maar na een jaartje of 50 begint het toch duidelijk te worden dat ze, net als het communisme zelf, een beperkte houdbaarheidsdatum hebben die inmiddels gevaarlijjk ver is overschreden. Toch is Tiraspol, ondanks haar uiterlijk, ook weer geen armoedige stad. Er zitten een paar verrasend hippe restaurants, cafe's en discotheken, en de (Sheriff-)supermarkten hebben een verbazingwekkend uitgebreid assortiment. Maar uit de pinautomaten kwamen alleen Amerikaanse dollars of Russische roebels. En als je deze om wilde wisselen in Transnistrische roebels moest je maar hopen dat de biljetten er niet te gebruikt of gekreukt uitzagen, omdat ze anders hooghartig geweigerd werden bij de wisselkantoren. (Wat je wel vaker ziet in landen waar het geld niks waard is. De toegevoegde ironie van de Transnistrische roebel is dat deze nergens ter wereld geaccepteerd wordt. Het is eigenlijk een soort festivalgeld; hardstikke handig om bier & pizza van te kopen, maar als het concert voorbij is, zit je met een hoop waardeloze muntjes in je mik.)

Toen ik na twee dagen bij nader inzien maar weer liever terugkeerde naar de echte wereld, kreeg ik toch nog wat probleempjes bij de grens, aangezien ik me niet geregistreerd had. Wat volgens Tim ook helemaal niet nodig was. (Waarschijnlijk omdat zijn 'hostel' net zomin echt bestond als het land zelf; waarmee ik maar weer eens de wijze les leerde dat je Amerikanen nooit te letterlijk moet nemen.) Uiteindelijk worden dergelijke kwesties doorgaans opgelost met een 'boete'. Deze zou aanvankelijk 20 euro bedragen, maar het bedrag bleek onderhandelbaar en flexibel toen bleek dat ik met mijn bijeengesprokkelde Transnistrische roebels en Moldavische lei niet verder kwam dan een eurootje of 12. "Because you no have wife and chil'ren this okay", zei de dienstdoende douanier zonder spoortje ironie. Ik neem aan dat hij vond dat hij het zaakje zo kundig had afgehandeld dat het geenszins onredelijk was om het geld in eigen zak te steken. De minister die verantwoordelijk was voor een strengere aanpak van de corruptie zat nu per slot van rekening toch in de gevangenis vanwege het aannemen van smeergeld...

*****

Welke idioot van de Lonely Planet heeft gezegd dat Moldavie "pancake flat" is, heeft er duidelijk verdomd weinig tijd doorgebracht op het zedel van een fiets. (Of ze bakken heel rare pannekoeken op de redactie.) Het land is bezaaid met kleine heuvels en hobbels die op zich weliswaar geen onoverkomelijke obstakels vormen, maar die uiteindelijk behoorlijk slopend blijken als het een kwestie wordt van de gehele dag door stijgen-dalen-stijgen-dalen. Bij elke helling dreunde het weer door mijn hoofd als een bijzonder irritant deuntje dat er niet uit te branden was: "Pancake flat, pancake flat" en er speelden zich de vreselijkste visioenen af in mijn hoofd van wat ik de man aan zou willen doen die blijkbaar slechts met een vluchtige blik op Google Earth over het landschap van Moldavie was gevlogen.

Dat neemt niet weg dat ik tussen het zweten & schelden door bijzonder van het land genoten heb. Wildkamperen is er geen enkel probleem, er zijn genoeg waterputten om je ook bij 35 graden gehydrateerd te houden, de wegen - die varieren van heel redelijk tot redelijk abominabel - zijn buiten de grote steden (d.w.z. Chisinau) vrij rustig en, natuurlijk, het simpele genoegen om door een land te fietsen waar toerisme nog een nagenoeg onbekend fenomeen is.

Overigens vormt Transnistrie weliswaar de voornaamste, doch niet de enige territoriale absurditeit. Moldavie - toch al niet groot - telt ook nog een semi-zelfstandige deelrepubliek genaamd Gaugazie die voornamelijk bevolkt wordt door Turkse christenen. Deze deelrepubliek wordt in tweeen gedeeld door het district Taraclia waar met name Bulgaren wonen (die (nog) geen eigen deelrepubliek hebben). Bovendien liggen er wat Bulgaarse en Moldavische dorpjes in Gaugazie die dan weer bij het 'vasteland' van Moldavie horen. (Tsja, mij begint zo langzamerhand ook het gevoel te bekruipen dat ik allemaal maar wat loop te verzinnen...) Veel merk je er trouwens niet van. Je passeert een betonnen kunstwerk dat op authentieke, oud-communistische wijze 'Gaugazie' uitspelt en zo sta je weer in de volgende Oost-Europese rariteit. De hoofdstad van Gaugazie is Comrat en er schijnt daar ergens een standbeeld van Lenin te staan.

Sorry, maar leuker kan ik het echt niet maken.

De vijfde en laatste avond in Moldavie bleek het plots wat lastiger om een wildkampeerplek te vinden. Plots veranderde het landschap in een min of meer pannekoekvlakke - he verdomme, net als je het niet kunt gebruiken blijkt die Lonely Planet plots gelijk te krijgen - aaneenschakeling van dorpjes en akkers. Ik probeerde nog een vaag, onverhard weggetje in te slaan, maar daar werd ik al snel tegengehouden door een agent in een rammelende dacia. Toen bleek dat ik het Moldavisch niet machtig was, vroeg hij: "Ingles?" Ha, dat trof! Helaas kwam hij erachter - na enige valse starts en heel hard nadenken - dat hij zelf geen Engels sprak. "Francais?", vroeg hij toen maar. Ook hierop volgde weer een lange sessie gepeins, maar tenslotte bleek hij, na een langgerekt "uhhhhh...", toch een woordje Frans te spreken. Letterlijk een woordje en dat woordje luidde: "Maison?" En terwijl hij driftig naar de weg wees die voor ons lag, herhaalde hij het nog maar een paar keer: "Maison? Maison?" Tsja, verstaan deed ik hem wel, maar begrijpen... De agent zag dat de conversatie in weinig vruchtbare bodem viel, zuchtte diep en zei toen maar: "Ruta no, ruta no", wat vergezeld ging van enig kappende bewegingen van zijn rechter- in zijn linkerhand. Waaruit ik opmaakte dat als ik hier geen huis had, ik me op een doodlopende weg bevond. Nu betwijfel ik of de agent heel enthousiast zou reageren als ik hem zou vertellen dat ik zo maar ergens mijn tentje op wilde zetten. Bovendien, hoe zeg je zoiets in het Frans? Camping sauvage? Tsja, het klinkt wel goed, maar correct zal het wel niet wezen. Dus ik bedankte hem maar, we schudden elkaar de hand en net toen ik weg wilde fietsen, vroeg hij: "Turist?" Gezien de omstandigheden een tamelijk curieuze vraag, dus de neiging was groot om zoiets te antwoorden als: "Nee, ik smokkel Oost-Europese vrouwen en dat doe ik bij voorkeur op de fiets". Maar hoe zeg je zoiets in vredesnaam in het Frans? En zou een dergelijk antwoord onze verstandhouding ten goede komen?

Vast niet.

(Uiteindelijk ben ik 25 km teruggefietst, barstte er letterlijk 5 minuten nadat mijn tentje stond een vreselijk noodweer los en genoot ik na een uur slagregens & rukwinden van een schitterende zonsondergang met een biertje dat ik van mijn laatste Moldavische lei had gekocht. Ik stond op een kleine puist in een vlak land en de zon viel in oranje strepen op dorre, gouden velden. Ik nam er een foto van, maar dat bleek gewoon een zoveelste foto van een zoveelste zonsondergang. Want soms zegt een foto dus helemaal niet meer dan duizend woorden. Of liever gezegd, soms is een foto net zo nietszeggend als duizend woorden... (Dus misschien moet ik nu ook verder mijn mond maar houden.) Maar het feit dat ik dit mocht zien en voelen, maakt het achteraf irrelevant dat ik 25 km terug moest fietsen.)

Mijn terugkeer in Roemenie de volgende dag voelde bijna als een terugkeer naar de beschaving. Eindelijk weer eens een normaal land. Ik was echter nog maar net de grens overgestoken of ik werd klemgereden door de politie. "Where you going? Why?", vroeg de geenszins onaantrekkelijke bijrijdster terwijl haar mannelijke collega wat schaapachtig & buitengesloten op het stuur zat te trommelen. "Tourist?"

"Yes, tourist..."

Allemachtig, ik snap dat ze wat alerter zijn aan de buitengrens van de EU, maar wat denken ze nou als ze zo'n bepakte, bezakte fietser zien? Dat iemand op zeer ludieke wijze sigaretten tracht te smokkelen? Dat een Moldavier in listige vermomming Fort Europa via een achterdeurtje tracht binnen te sluipen? Dat die bezwete, ongeschoren fietser in achterlijke dorpjes vrouwen ronselt voor prostitutie in West-Europese hoofdsteden?

Ik sluit niet uit dat ze gewoon nieuwsgierig waren en met name antwoord wilden op de vraag: "Why?"

*****

Ah, de Genuaanse vuurtoren van Constanta! Het eindpunt van de Limesroute! Na 3500 km - officieel, want officieus ben ik natuurlijk honderden kilometers omgefietst - zit het erop. Tsja, daar word je toch wel even stil van... (Met name omdat je niet als een bezetene over straat gaat lopen schreeuwen. Want zoiets is een zeer vreemd gezicht als je alleen bent en wordt doorgaans opgevat als teken van krankzinnigheid. Ook in Roemenie, ja.) Vanaf nu volg ik alleen nog mijn eigen weg en kan ik slechts schelden op mijn eigen, inepte routebeschrijvingen.

Jammer.

*****

Tenslotte wil ik Marco (en eventuele andere geinteresseerden) enige (verlate) muzikale (?) feitjes niet onthouden: Ten eerste was er eind juni in een bioscoop in Cluj een live satellietverbinding te zien van een concert van Andre Rieu in Maastricht. (En dan vraag ik me toch af hoeveel mensen er nu in die zaal zouden hebben gezeten.) Ten tweede was er omstreeks diezelfde tijd in Iasi een reunieconcert te zien van BZN (!) in oude bezetting (!!) (En in dit geval vraag ik me dus echt af hoeveel mensen er nu in die zaal hebben gezeten...)