Deel 4

Boedapest, de andere kant van de dubbelmonarchistische medaille. Net als Wenen ook een stad die niet vies is van een portie protserige pompositeit op zijn tijd. Maar jarenlange communistische onverschilligheid en verwaarlozing hebben de stad een aangenaam afgeragd rafelrandje gegeven. Ook de stalinistische betonkolossen die er her en der tussen zijn gegooid, relativeren de barokke pracht en praal. Waar Wenen een facade lijkt op te houden van stijfburgerlijk fatsoen, wekt Boedapest de indruk zich wat minder druk te maken om uiterlijkheden. Bovendien zijn de winkels er op zondag open. En, ook niet onbelangrijk, in Wenen wonen Oostenrijkers en in Boedapest niet.

-----

"He he, eindelijk een echt land", dacht ik toen ik de grens tussen Oostenrijk en Slowakije overstak. Dat getrut met die walsjes en die Mozartkügeln en die Sisi-kitsch en die aangeharkte landschapjes... Alsof je in de modelspoorbaan van een gepensioneerde reus rondrijdt die niks anders om handen heeft. Geen huisje, boompje of beestje lijkt ergens bij toeval te staan. Mooi hoor, maar het mag na een week of 4 wel eens wat minder gelikt.

En mijn wens werd op slag verhoord. Al in Oostenrijk, kilometers voor de grens, kon je de sovjetflats van Bratislava zich al over de heuvels zien uitspreiden, als een futuristische kanker uit een grijs (zeer grijs) verleden. Twintig jaar geleden waren Arjan en ik al eens in Bratislava en behalve de belabberde service konden we ons niets van de stad herinneren. Ja, dat restaurant boven in die brug dat er uitziet alsof er een vliegende schotel in één van de pijlers te pletter is gevlogen. En nu begrijp ik waarom we ons er niets van konden herinneren. Want eerlijk gezegd begint de herinnering nu al, na amper een week, te vervagen. Anonieme woonkazernes, drukke wegen, sterk verouderde industrie, sjofele winkeltjes, een uitgebrand stadion, braakliggende veldjes... (Maar ook, en dat is vast veranderd in die 2ö jaar, gigantische supermarkten, shopping malls, porsche- en mercedesgarages, moderne kantoortorens van staal en glas.) De camping waar ik uiteindelijk belandde ("Chwolf keelomeeters. Maaibee", had de vrouw bij Tourist Information gezegd op een toon alsof ze voor de zoveelste keer de jaartallen opdreunde van 5ö jaar partijcongressen, "Maaibee more. Or maaibee no. Direkshun of aeroport"), na een ellenlange tocht over een betonnen stoep vol gaten langs een snelweg, zag eruit alsof ik plots 35 jaar teruggeworpen was in de tijd. Autocamp Zlaté Piesky was een authentiek vakantiekamp sovjetstijl. Betonnen vakantiehuisjes, rotte houten chaletjes, snackbarretjes (waar je gratis bier kreeg omdat je pizza mislukt was), biertentjes (waar je helaas geen gratis pizza kreeg).

De volgende dag fietste ik Slowakije alweer uit. Een bliksembezoek dat alleszins de moeite waard was dankzij Autocamp Zlaté Piesky. (En hé, Julio Iglesias treedt half juni op in Bratislava! Gezien de foto op de billboard vermoed ik dat hij zijn haar verft. En zijn tanden bleekt. Want ondanks het grauwe weer was ik blij dat ik mijn zonnebril droeg.) Op de kaart zag het plaatsje Hórny Bar er - op papier althans - een stuk veelbelovender uit dan het uiteindelijke grensplaatsje Cunovo in werkelijkheid bleek te zijn. Een stereotype Oosteuropees omaatje met bloemetjesjurk en afgezakte steunkousen keek me verwonderd na. En meer gebeurde er niet in Cunovo. Wel passeerde ik voor de grens nog het uitgestorven Action Park. "Fun en Adrenalin" beloofde een vervaald bord. Ik zag een ingezakte indianentent. Ah, dat zou dan wel de "fun" wezen. De "adrenalin" moest waarschijnlijk komen van het enorme houten klimrek met platforms, autobanden, touwladders en trapezes, en dat allemaal een metertje of tien boven de grond. Zonder vangnet. "Adrenalin" verzekerd. Maar of het ook "fun"? Eerder "fucking suicidal". Welke sadistische, sociopathische ouder laat zijn kind daar nou op spelen? Ik bedoel, jullie weten dat ik het niet zo op kinderen heb, maar dit gaat zelfs mij toch wat te ver. De grens was hierna natuurlijk een anticlimax. Simpelweg een blauw EU-bord met "Magyarország" tussen de sterren. Daaronder een bordje met de Hongaarse vlag en daarnaast een fietsbordje waarop iemand een luchtbuks had leeggeschoten. Bij nader inzien een weinig geruststellend welkom.

In Rajka, aan de Hongaarse kant, gebeurde ook al niet veel. Wederom werd ik nagestaard door een oud Oostblok-omaatje met bloemetjesjurk en afgezakte steunkousen. Ik vroeg me af of het soms dezelfde was. Weetjeveel. Had ze brommer of bus genomen om me over de grens nog eens uitgebreid na te gaan staan staren. Of misschien wordt zo'n vrouwtje wel ingehuurd door het toeristenbureau, zodat westerse fietsers naar huis kunnen schrijven: "Ja, dat heb je dus nog in die achterlijke dorpjes daar in dat Oostblok, he. Die mensjes kennen dat allemaal niet..." Nou ja, als dat zo is, moeten jullie deze passage maar vergeten.

Hoewel Rajka geen Action Park bezat (als ze hun kinderen dood of levenslang invalide wilden hebben, moesten ze de grens over), gebeurde er uiteindelijk wel iets meer dan in Cunovo. (Maar goed, ik heb de indruk dat er nog meer gebeurt in een mortuarium na middernacht dan in Cunovo.) Er zat een old skool shopping mall sovjetstyle (en voordat alle koopjesjagers nu een retourtje Rajka boeken: het was een grauwe, communistische betonkubus met een supermarktje, een groentenwinkeltje, een snackbar/bierhal en een zaak waar ze kleding verkochten waarvan zelfs ik kon zien dat deze al decennia uit de mode was (en ik heb het nu niet over vintage)). En je kon er geld pinnen. De pinautomaat zat echter zo laag dat ik serieus twijfelde of deze misschien voor dwergen was ontworpen. Of, weetjeveel, misschien wonen er wel - godbewareme - hobbits in Hongarije. Het was - zonder overdrijven - op je knieen pinnen of een hernia riskeren. Ik verliet het dorp - geen dwerg of hobbit gezien - met het onbehagelijke gevoel dat de installateurs van de automaat me ergens om een hoekje hartelijk uit stonden te lachen.

Gyr heeft twee belangwekkende toeristische troefkaarten: de uitvinder van de dynamo komt ervandaan (Jedlik Anyos, voor degene die zich dat nu altijd al heeft lopen afvragen) en Napoleon heeft er zijn enige nacht in Hongarije doorgebracht (of hij vervolgens geheel op het land is afgeknapt, vermeldt de Tourist Info dan weer niet). En, zo vond ik uit toen ik de volgende dag de stad wilde verlaten (na de nacht te hebben doorgebracht in de achtertuin van een wat verwarde oude man), de monteurs zitten er 's morgens om 9 uur aan de halve liters bier. Waar ik eerlijk gezegd ook wel aan toe was na anderhalf uur zoeken naar een manier om de stad uit te komen. Uiteindelijk kwam ik terecht in Almásfüzit, kilometers van mijn route. Maar goed, anders had ik wel mooi wat fraaie staaltjes oud-communistische industrieen gemist (met indrukwekkende sociaal-realistische reliefen van hamers en sikkels en stoere arbeiders starende naar het nakende ochtendgloren van een rode toekomst). En dat zie ik dan toch liever dan zo'n stadje waar Napoleon een nacht heeft doorgebracht. Zo zie je maar weer, zoiets als 'verkeerd rijden' bestaat eigenlijk niet. Je neemt slechts een andere afslag naar nieuwe dingen. (Hoewel de korte omweg van Haileselassie naar Moessonmageregosgas (ja, ik geef die plaatsnamen maar een beetje bij benadering, want ik heb geen zin om elke keer dat boekje erop na te slaan) bij nader inzien een weinig zinvolle bezigheid bleek.)

-----

Leuk hoor, zo'n pittoresk eilandje in de Donau met van die "rustige wegen en sfeervolle dorpen met nog typische Hongaarse trekken". En ook heel leuk dat er dan alleen zo'n authentiek wrak van een veerboot heen vaart. Maar als je dan 3 kwartier moet wachten in een snijdende wind onder een hemel die naar regen dreigt, hoop je toch een beetje dat er daar aan die overkant wat bijzonders wacht.

Nu ja, dat viel best mee.

Aardige dorpjes, dat wel (en dan laat ik even in het midden of ze nu typische, Hongaarse of typisch Hongaarse trekken hadden). Maar rustige wegen... De ene na de andere auto sjeest je tegemoet of voorbij. Irritant, ja. Maar tegelijkertijd ook wel weer intrigerend. Szentendre Sziget is een eiland van een kilometertje of 3ö lang, geen doorgaande weg. Waar gingen al die auto's heen? Waar kwamen ze vandaan? En vanwaar die achterlijke haast?

Toen ik in Szentendre weer aan het vaste land stond, haalde ik mijn schouders er maar over op. Ik had andere problemen aan mijn hoofd. De routebeschrijving verzandde nogal in een overdaad aan details die ik niet langer kon rijmen met de wirwar aan snelwegen die ik voor me zag. Na wat doelloos rondjes te hebben gereden (altijd nuttig), viel mijn oog op een grote kei waarop in druipende, roze letters "Buda Pest" en een pijl was gekliederd. Ik keek in de richting van de pijl, zag een onverhard modderpaadje een donker bos in slingeren en dacht: "Ach, dat kan niet misgaan." En zo rij je dan langs ouwe fabrieken, een militaire basis waar vrachtwagens, kanonnen en een vergeten SS-2ö raket in de regen liggen weg te roesten, over een niet al te best zandpad op een dijk dat overging in een nog minder best stukje asfalt op een dijk, door weer een donker bos over een geel klinkerpad, langs verwaarloosde restaurantjes en barretjes en cafetaria's en vakantiehuisjes die allen de knusheid uitstraalden die we associeren met die goeie ouwe communistische tijd, en uiteindelijk beland je dan - via een smal voetpad langs een drukke verkeersweg en het perron van een tram- of metrolijn - bij de brug die leidt naar Margit Sziget en sta je (min of meer) plots in het hart van Boedapest.

Het was vast niet de bedoeling, maar interessant was het wel.